Daltononderwijs

Samen op eigen wijze groeien

Dit is de kern van onze visie op onderwijs. In deze zin worden de centrale daltonwaarden – welke de basis vormen voor ons onderwijs – zichtbaar: vrijheid, verantwoordelijkheid, zelfstandigheid, samenwerken, reflectie.

Wat is Daltononderwijs?

Daltononderwijs is aan het begin van de 20e eeuw ontwikkeld door de Amerikaanse leerkracht Helen Parkhurst. In plaats van lesgeven op de ‘ouderwetse manier’, klassikaal waarbij de leerkracht als alwetende meester of juf wordt gezien en de kinderen vooral stilzitten en luisteren, laat ze haar leerlingen zelf kiezen uit de leerstof, zelf een planning maken en veel samenwerken. Want pas als je kinderen hun eigen leerproces in handen geeft, kunnen ze zich ontwikkelen tot zelfstandige en verantwoordelijke mensen, is haar gedachte. Uitgangspunt daarbij is dat kinderen nieuwsgierig zijn, actief willen zijn en zich willen ontwikkelen. Ze noemde haar onderwijsconcept naar het dorp Dalton, waar ze haar eerste experimenten met dit concept mocht opzetten.

Het Daltononderwijs geen vaste onderwijsmethode, maar meer een pedagogische houding ten opzichte van de kinderen en de lesstof. In het daltononderwijs wordt dan ook gewerkt met dezelfde lesstof en onderwijsmethodes als op andere basisscholen. Er wordt alleen op een andere manier mee omgegaan. Meer weten over Daltononderwijs? Bekijk dan de website van de Nederlandse Dalton Vereniging.

Dalton kernwaarden

Daltononderwijs is geen methode of een systeem maar een manier van omgaan met elkaar, het is een manier van leven. Deze grondhouding komt tot uiting in zes Daltonkernwaarden. Vanuit deze waarden geven wij zodanig vorm en inhoud aan ons onderwijs, dat elk kind zich prettig voelt in school en hier ook wil leren en zich ontwikkelen. Het zijn de bouwstenen van onze visie op goed onderwijs:

Kernwaarde Vrijheid in gebondenheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen

Allereerst wat deze kernwaarde niet betekent: ‘vrijheid-blijheid’. Vrijheid in het daltononderwijs betekent heel wat anders. Leerlingen mogen niet zomaar doen wat ze willen maar hebben wel de vrijheid om hun schoolwerk naar eigen inzicht  te plannen. Daltononderwijs is geen onderwijs waar leerlingen met de armen over elkaar afwachten tot de leerkracht opdrachten geeft. Leerlingen leren initiatief te nemen en krijgen ruimte om naar eigen inzicht te werken en daar ook verantwoording over te dragen. Het is de taak van de leerkracht om iedere leerling structuur te bieden om vrijheid binnen grenzen te leren hanteren. Dat bereidt hen voor om later in de maatschappij in vrijheid te kunnen leven en werken.  

Het leren omgaan met deze keuzevrijheid gaat stap voor stap. Bij de kleuters gaat het om kleine, overzichtelijke keuzetaken. Naarmate kinderen ouder worden, worden de opdrachten omvangrijker en complexer.

Help me het zelf te doen

Kernwaarde Zelfstandigheid

Bij zelfstandig leren en werken op een daltonschool gaat het om de kennis en vaardigheid van leerlingen om het eigen leerproces te kunnen sturen, monitoren en reguleren. Belangrijk is dat de leerlingen zelf initiatieven ondernemen en doorzettingsvermogen tonen. Voor de leerkracht betekent dit een beweging van ‘uit handen nemen’ naar ‘in handen leggen’. Leerlingen krijgen taken die zij in een bepaalde tijd moeten afronden. Deze taken kunnen week- of maandtaken zijn en individuele of groepstaken. De leerlingen leren zelfstandig de taken te plannen en uit te voeren, zonder al te veel sturing. Waar nodig biedt de leerkracht instructie, begeleiding en coaching. De taken waaruit die leerlingen mogen kiezen worden steeds groter en gecompliceerder, rekening houdend met het niveau van de leerling. De keuzevrijheid dwingt een leerling tot het nemen van zelfstandige beslissingen die voor hem|haar effectief en verantwoord is. Zelfstandigheid (leren) gaat dus om:

• werken aan zelfvertrouwen
• initiatief nemen belonen
• opvoeden is geleidelijk loslaten
• fouten maken mag (moet?!)
• verantwoording leren afleggen voor keuzes

   

Kernwaarde Samenwerken

Een daltonschool is een leefgemeenschap waar leerlingen, leerkrachten, ouders en schoolleiding op een natuurlijke en gestructureerde wijze samen leven en werken. Een daltonschool is ook een  leeromgeving waar leerlingen en leerkrachten iets van en met elkaar werken. Doordat leerlingen samenwerken, leren zij met elkaar omgaan en dat zij elkaar kunnen helpen. Toch merken we dat er groot verschil is in de behoefte aan samenwerking bij kinderen. Sommigen kunnen het beste leren als ze alleen werken en anderen hebben samenwerking juist nodig om tot leren te komen.
We houden hier rekening mee door opdrachten te geven waarbij je moet samenwerken of juist niet. Het uiteindelijke doel is democratisch burgerschap. Een daltonschool is een oefenplek voor democratisering en socialisering.

Kernwaarde Effectiviteit

Het daltononderwijs is gericht op een effectieve inzet van tijd, menskracht en middelen. Het belangrijkste onderdeel om dit te bereiken is de taak. Onderwijs waarbij leerlingen een taak krijgen, waar zij verantwoordelijkheid voor dragen en die ze in vrijheid zelf plannen en uitvoeren, maakt het onderwijs veel effectiever dan het stilzit- en luisteronderwijs.

Kernwaarde Reflectie

Als je keuzevrijheid krijgt is het goed om regelmatig terug te kijken hoe het verliep. Hoe ging het? Waar ben je achter gekomen? Waar ben je tevreden over? Zou je de volgende keer andere keuzes maken? Hierbij ligt de nadruk op de aanpak en de beleving van de taak, maar we kijken ook naar het bereiken van doelen. We doen dit bij onze lessen, maar ook periodiek bij de ouder-kindgesprekken. Bij reflectie gaat het om het bewust worden van ervaringen om vervolgens tot verbetering te komen. Reflecteren is leren!

Is mijn kind geschikt voor daltononderwijs?

Het antwoord op deze vraag is volmondig ja! Daltonleerlingen zijn bij binnenkomst op onze school niet allemaal even ver als het gaat om zelfstandig zijn, kunnen reflecteren of goed kunnen samenwerken. Het is onze taak leerlingen dit geleidelijk te leren. Dit doen we al vanaf de kleutergroepen. Het leren omgaan met de kernwaarden gaat stap voor stap. Bij reflectie bijvoorbeeld geven de kleuters middels drie emotiecons aan of ze tevreden zijn over het werken aan hun taak. De leerlingen van groep 6 daarentegen geven antwoord op vragen zoals ‘waar ben ik trots op bij deze opdracht?’ en ‘wat ga ik de volgende keer anders doen?’.  

Naarmate kinderen ouder worden, worden de opdrachten omvangrijker en complexer. Ook in deze ontwikkelingen verschillen de leerlingen van elkaar. De ene leerling zal sneller kunnen reflecteren of zelfstandig werken dan de andere. Dat geeft niet. Leerlingen die meer moeite hebben met bijvoorbeeld samenwerken laten we zeker niet ‘zwemmen’ maar geven we juist een beetje meer begeleiding.

Hiermee is ons daltononderwijs adaptief onderwijs dat leerlingen past en uitnodigt om op basis van (zelf)vertrouwen uitdagingen aan te gaan om zich verder te ontwikkelen. Dalton doet veel recht aan de verschillen tussen leerlingen en hun individuele kwaliteiten.